Điều đặc biệt, rất có giá trị ở đây mà nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học đã khẳng định, đó là: Ngay cả trước khi hình thành kinh đô Hoa Lư, hay sau khi nhà Lý dời đô về Thăng Long, vùng đất Ninh Bình vẫn luôn là địa bàn chiến lược với vai trò, chức năng trị sở lớn. Mặc dù có khi ẩn, khi hiện, phụ thuộc vào những biến thiên của lịch sử nhưng tính chất đô thành của vùng đất, con người nơi đây vẫn luôn được tiếp nối, tồn tại, không hề bị đứt gãy.
Xem thêm: Vinh quang người chiến sĩ
GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng: Những giá trị nổi bật của đô thành - đế đô đầu tiên của quốc gia Đại Việt, cũng như của đô thị - cảng thị trung đại tựa núi, nhìn sông, mở ra biển Đông đầu tiên ở khu vực phía Bắc đã tạo lập các giá trị bản sắc đặc trưng nhất của không gian lịch sử - văn hóa kinh đô Hoa Lư. Đây chính là nguồn lực chủ yếu, động lực mạnh mẽ và lợi thế căn bản cho Ninh Bình có thể nâng tầm thành Đô thị di sản thiên niên kỷ.
Tại Việt Nam, Nghị quyết số 06, ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng nêu rõ quan điểm phát triển đô thị phải bền vững theo hướng đô thị xanh, văn minh, giàu bản sắc, lấy con người và chất lượng cuộc sống làm trung tâm, văn hóa và văn minh đô thị làm nền tảng phát triển, phù hợp với từng vùng miền. Nghị quyết số 30, ngày 23/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Chương trình hành động của Chính phủ cũng nêu rõ quan điểm, chủ trương, mục tiêu và nhiệm vụ, giải pháp rất quan trọng và phù hợp về bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị của "Nền văn minh sông Hồng" - "Cái nôi văn hóa đầu tiên của người Việt".
Cụ thể hóa các quan điểm, định hướng của Bộ Chính trị đã đề ra và dựa trên đặc thù và tiềm năng về thiên nhiên - văn hóa - lịch sử của mình, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Ninh Bình đề ra lộ trình thực hiện hợp nhất thành phố Ninh Bình và huyện Hoa Lư thành thành phố Hoa Lư, đồng thời xây dựng thành phố tương lai này thành Đô thị di sản thiên niên kỷ, hướng tới xây dựng tỉnh Ninh Bình cơ bản đáp ứng các tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030.
TS. KTS. Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng: Để phát triển thịnh vượng, có bản sắc, có thế đứng riêng từ những di sản đang sở hữu thì Ninh Bình phải chọn được ưu tiên trong đường hướng phát triển. Định hướng đô thị di sản gắn với du lịch và phong cảnh là đặt Ninh Bình vào sự phát huy tài nguyên và thế mạnh tiềm tàng đang nổi trội. Đặc biệt, làm cho Ninh Bình trở thành một thành phố độc nhất ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ theo hình thái này. Còn nếu hướng tới một đô thị phát triển toàn diện theo các tiêu chí đang đặt ra hiện nay thì Ninh Bình khó có thể cạnh tranh được với thành phố Hà Nội, Hải Phòng, tỉnh Quảng Ninh.
Xem thêm: Trà chanh giã tay hết 'trend', giá chanh thơm Quảng Đông lao dốc
Đồng quan điểm, TS. KTS Nguyễn Quốc Tuân, Trường Đại học Phương Đông cho biết: Nhân loại đang bước sang thiên niên kỷ thứ 3 với những biến đổi nhanh chóng, sự phát triển vượt bậc của khoa học, công nghệ, kèm theo những hệ quả mà chắc chắn chúng ta có thể chưa hiểu rõ ở thời điểm hiện tại. Lĩnh vực phát triển đô thị cũng không tránh khỏi tính chu kỳ và những vòng lặp của sự phát triển vượt ngưỡng, rồi quay lại tìm sự cân bằng ở những khái niệm xanh, bền vững, sinh thái, thông minh... Tỉnh Ninh Bình - vùng đất thiêng giàu truyền thống lịch sử - văn hóa, từng là Kinh đô của Nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên của Việt Nam, với Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO công nhận là di sản kép văn hóa và thiên nhiên đầu tiên và duy nhất ở Việt Nam cũng như khu vực Đông Nam Á. Đây là những tài sản vô giá để chúng ta có thể tích hợp vào chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Xây dựng Đô thị di sản thiên niên kỷ là một hướng đi rất đúng đắn của Ninh Bình, nó phù hợp với xu thế phát triển chung trên toàn thế giới. Đây là một cách khôn ngoan chuyển hóa được những giá trị tinh thần, những hiệu ứng lan tỏa từ văn hóa truyền thống thành các giá trị văn hóa và vật chất mới.
TS. KTS. Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch góp ý: Nên đổi tên thành phố Ninh Bình thành thành phố Hoa Lư để dễ định danh. Bên cạnh đó, nối liền nhuần nhị thành phố Ninh Bình hiện nay với vùng tài nguyên sinh thái - cảnh quan - di sản Tràng An - Chùa Bái Đính - Cố đô Hoa Lư - Tam Cốc - Bích Động bằng cách tạo sự chuyển hóa mềm từ thành phố hiện nay sang vùng thắng cảnh và di sản lịch sử (chẳng hạn đào kênh, nâng cấp và mở đường giao thông kết nối, xanh hóa thành phố hiện hữu...). Ngoài ra, cũng cần xây dựng Quy chế đặc biệt cho việc cải tạo, phong cảnh hóa thành phố hiện hữu; xây dựng Quy hoạch chung cho thành phố Hoa Lư, lấy yếu tố tài nguyên thiên nhiên sinh thái làm chủ đạo. Hạn chế xây dựng thêm các nhà máy, xí nghiệp.
Đánh giá cao việc tỉnh Ninh Bình tập trung xây dựng Đô thị di sản thiên niên kỷ, GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam gợi mở: Thiết nghĩ, trong thời gian tới, Ninh Bình cần phải mở rộng đến mức tối đa diện tích khai quật khảo cổ học (Khảo cổ học đô thị) và tiến hành điều tra nghiên cứu Sử học, Văn hóa học, Xã hội học, Dân tộc học một cách bài bản, tổng thể để phục dựng lại toàn bộ diện mạo của Kinh đô Hoa Lư (bao gồm cả "Thành" và "Thị" Hoa Lư, đặc biệt là phần đô thị Hoa Lư mà lâu nay chưa được quan tâm nhiều). Điều cần phải lưu ý ở đây là Hoa Lư là Đô thị - Cảng thị tựa núi, nhìn sông, hướng ra biển Đông, nên trong quy hoạch lại đô thị di sản Hoa Lư không thể không quan tâm đến mối tương quan của Núi - Sông - Biển. Đặc biệt phải tìm mọi cách khai thông hệ thủy của Kinh đô Hoa Lư xưa, đặc biệt là vai trò của biển Đông trong quá trình hình thành và phát triển của đô thị Hoa Lư, vì đấy là mạch máu giao thông, giao thương, trung tâm của mọi hoạt động kinh tế, văn hóa, quân sự, hành chính, ngoại giao, là nguồn lực quan trọng nhất tạo nên sức sống của Kinh đô Hoa Lư thuở hoàng kim và duy trì, lưu giữ hình ảnh của Kinh đô Hoa Lư mãi về sau. Bên cạnh đó, Ninh Bình cần tăng tốc quá trình đô thị hóa, biến các vùng ngoại vi của đô thị Hoa Lư thành đô thị thuần thục và từng bước mở rộng ra địa bàn toàn tỉnh. Ninh Bình cũng nên đầu tư nâng cấp Trường Đại học Hoa Lư trở thành trường đại học đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao.
Nêu ý tưởng về việc tích hợp giữa đô thị di sản với đô thị thông minh, TS. Phạm Tuấn Anh, Giám đốc Văn phòng thành phố thông minh tỉnh Bình Dương cho biết: Muốn xây dựng được một đô thị thông minh, chúng ta phải xây dựng được một cộng đồng thông minh, trong đó việc quy hoạch và lập quy hoạch phải thông minh. Sau đó, phải xác định được những công nghệ nào để đưa vào ứng dụng. Có 2 khía cạnh Ninh Bình có thể đưa công nghệ vào. Thứ nhất là dùng công nghệ để quản lý, bảo tồn di sản. Thứ hai, dùng công nghệ để phục dựng lại lịch sử nghìn năm trước, xây dựng lại hành trình di sản thông qua các lát cắt về thời gian, không gian để mọi người có thể nhìn thấy, hình dung nó một cách thật sống động.
Cùng với xu thế phát triển đô thị trên thế giới, sự lựa chọn của Ninh Bình về việc phát triển trở thành Đô thị di sản thiên niên kỷ là hướng đi để thoát khỏi mô hình đô thị hóa đơn nhất dạng nén đang gặp nhiều thách thức ở Việt Nam cũng như toàn thế giới hiện nay. Đồng thời hướng đến mô hình đô thị có hàm lượng văn hóa cao, có đời sống đô thị giàu tính nhân văn, có thiên nhiên trong lành, có nhịp sống hợp lý, làm giàu bằng kinh tế trí thức.
Bình luận